Βρύση στη Μαγνησία, Μικράς Ασίας

Μια παμπάλαιη Οθωμανική βρύση από το χωριό Bayındır στην Μαγνησία της Μικράς Ασίας. Για όσους το παρατήρησαν το στηθαίο μάρμαρο, φέρει τα ίδια σύμβολα με αυτά που βρίσκουμε στη Λέσβο. Εδώ πανομοιότυπο σχέδιο στο στηθαίο θα το βρούμε και στην Οθωμανική βρύση του Μεσαγρού.
(Παραχώριση φωτογραφίας, Zuhal Okuyan)

Η βρυσομάνα του Σκοπέλου

Η αίσθηση και μόνο να μπαίνεις στο χωριό αυτό, να βλέπεις και να ακούς το
γάργαρο νερό που τρέχει απ' τους κρουνούς της βρύσης, αποτελεί μια αναζωογόνιση, μια ένδειξη συνέχισης της ζωής. Μαζί με τους θεόρατους πλάτανους που χαρίζουν άπλετα τον ίσκιο τους, κάνουν την πλατεία μια από τις ομορφότερες του νησιού.
Κάποτε το νερό έτρεχε και από τους έξη κρουνούς το οποίο παλαιότερα εξυπηρετούσε τις ταυτόχρονες ανάγκες για λήψη νερού. Το γκριζωπό του μάρμαρο όπως αναφέρει ο Μ.Αξιώτης στο βιβλίο του, δεν προέρχεται από το ντόπιο λατομείο του Τασλίκ.

Εδώ βλέπουμε στους δύο πεσσούς δεξιά και αριστερά τα κυπαρίσσια
και στο μεσαίο ένα ανθοδοχείο.

Η επιγραφή αναγράφει:
1843 ΠΛΙ Α

Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΠΗΓΗ ΚΑ-

ΤΑΣΚΕΥΑΣΘΕΙΣΑ ΔΙ-

Α ΔΑΠΑΝΗΣ ΤΗΣ ΕΝ
ΣΚΟΠΕΛΟΥ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

(Φωτογραφία Πάνος Καλάργαλης)

Ο Παιδαγωγός Μίλτος Κουντουράς μπροστά από τη βρύση του χωριού του

Σπύρος Παπαλουκάς "Καφενείο Μυτιλήνης"

Σπύρος Παπαλουκάς - Καφενείο Μυτιλήνης (Ιδιωτική Συλλογή)
Η "Πέρα Βρύση" 

Αγιάσος, η βρύση της Παναγίας

Μπαίνοντας δεξιά από τη πόρτα της εκκλησίας κολλημένη στο τοίχο
είναι η βρύση της Παναγίας της Αγιάσου. Η βρύση αυτή με λευκό μάρμαρο έχει εξαιρετική λεπτή ανάγλυφη διακόσμιση από φυτά, πτηνά και λουλούδια
στο μέρος του τόξου και ανθοδοχείο στους πεσσούς, δεν υπάρχει κάτι ανάλογο στις βρύσες του νησιού. Εξαιρετικό επίσης είναι και το στηθαίο το οποίο 

φυλάσσεται μέσα στο μουσείο.

Μόλυβος βρύση στο λιμανάκι

Κάτω στο λιμανάκι στο άκρο του, θα βρούμε αυτή την Οθωμανική βρύση.

Εδώ βλέπουμε η αρμύρα έχει διαβρώσει τις κοκκινογκρίζες επιστήθιες λίθους, όπως επίσης και τους λίθους που αποτελούν το επίκρανο καθώς και τους πεσσούς.

Η λευκή ανάγλυφη μαρμάρινη επιγραφή διατηρείται σε καλή κατάσταση, όπως και οι δύο

λίθοι που σχηματίζουν το κυματιστό τόξο. Ενώ υπάρχει και μεταλλική βρύση.

Μόλυβος

Μια Οθωμανική βρύση που βρίσκεται ψηλά στον οικισμό του Μολύβου, σε περίοπτη γωνιακή θέση επάνω στο σοκάκι που σχηματίζει το ελικοειδές καλντερίμι. Αποτελείται από τη ντόπια γκριζωπή πέτρα. Δύο αντίθετοι λίθοι με ροζέττες, σχηματίζουν το τόξο με τη κυματοειδή καμπύλη οι οποίες στηρίζονται επάνω στα επίκρανα. Ως διακόσμηση οι οι κίονες είναι χαραγμένοι με κυπαρίσσια. Στο στηθαίο υπάρχει ακόμη η επιγραφή στα αραβικά. Δυστυχώς όμως και αυτή ξερή.

Δρόμος Πλωμαρίου - Μεγαλοχωρίου

Μια βρύση που βρίσκεται στο δρόμος από το Πλωμάρι προς το Μεγαλοχώρι.

Η επιγραφή της αναφέρει:
Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΠΗΓΗ ΩΚΟΔΟ-

ΜΗΘΗ ΔΙΕΞΟΔΩΝ ΤΩΝ 

ΑΠΟΓΩΝΩΝ ΤΟΥ Χ.ΓΙΑΝΝΑ-

ΚΕΧΑΓΙΑ ΠΡΟΣ ΧΑΡΙΝ

ΤΩΝ ΟΔΟΙΠΟΡΩΝ ΕΝ ΕΤΕΙ
(Φωτ. Τέσσυ Χατζόγλου)

Σκόπελος

Μια βρύση μέσα στο περίβολο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στο Σκόπελο.

Δεν έχει καμία κτητορική επιγραφή. Από λευκό μάρμαρο.

Μανταμάδος, βρύση προς τον Ταξιάρχη

Μια βρύση που δωρήστηκε από το Γεραγώτη Γιώργο Καραδούκα.

ΤΟ ΥΔΩΡ ΤΟΥΤΟ

ΗΓΟΡΑΣΘΗΚΕ ΚΑΙ ΜΕΤΩΧΕΥΘΗ 

ΔΑΠΑΝΑΙΣ ΤΟΥ ΕΚ ΜΕΣΑΓΡΟΥ ΓΕΡΑΣ

ΕΥΣΕΒΟΥΣ κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΚΑΡΑΔΟΥΚΑ

ΕΙΣΟΝ ΑΙΔΟΣ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ

- ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ - 

1907

Σόλων Λέκκας κατασκευαστής

Ένας σημερινός κατασκευστής βρυσών και τραγουδιστής, ο Σόλων Λέκκας.
το παρακάτω απόσπασμα και η φωτογραφία από την εφημερίδα Εμπρός.
«Τραγουδώντας» στην πέτρα…
Έμαθε, όμως, να δουλεύει την πέτρα και στη συνέχεια άρχισε να φτιάχνει τις γνωστές χειροποίητες βρύσες του σε όλο το νησί, σε δημόσια σημεία, αλλά και σε σπίτια. «Παλιά πήγαινα έτσι, χωρίς σχέδιο, κι έφτιαχνα ό,τι μου έβγαινε. Τώρα που πέρασαν τα χρόνια, φτιάχνω εδώ τα πιο πολλά σχέδια και πηγαίνω έχοντάς τα έτοιμα. Είναι ακριβές οι βρύσες, γιατί θέλουν πολλή δουλειά. Δεν είναι όπως το μηχάνημα που βάζεις την πέτρα και την κόβεις με ακρίβεια, αυτές θέλουν πελέκημα στο χέρι. Είναι και ανάλογα το σπίτι και την αυλή που έχεις: αν είναι ένα σπίτι με έτοιμη πέτρα, θα κάνεις και τη βρύση έτσι. Αν είναι το σπίτι παραδοσιακό με πέτρα, κάνεις και τέτοια βρύση. Τώρα τελευταία έχει μερικούς ακόμη τεχνίτες, ο καθένας τα φτιάχνει με τον τρόπο του.»
Ο Σόλων, όμως, «πάντρευε» πάντα την τέχνη της πέτρας με την τέχνη της μουσικής και τους αγαπημένους του αμανέδες, που από μικρός μάθαινε στο χωριό του, ακούγοντάς τα από τους παλιούς τραγουδιστές του χωριού του στο καφενείο ή τους συγγενείς του. «Η οικογένειά μου τραγουδούσε. Σε κάθε χωριό, Καγιάνι, Κεραμειά, Πάμφιλα, Ίππειος, Πηγή, είχε δύο με τρία άτομα που έλεγαν αμανέ. Εμένα μου άρεσε η μουσική αυτή και πήγαινα στα πανηγύρια και τις γιορτές με μουσικές δικές μας, μυτιληνιές και μικρασιάτικες. Τρομπέτες, κλαρίνα, ούτια, βιολιά - τα καλύτερα βιολιά είχε η Μυτιλήνη, τα έδειχναν με το δάχτυλο, να άκουγες να κλαις. Τώρα αυτοί πεθάνανε ούλοι…» Επί 40 ολόκληρα χρόνια πήγαινε, όπως λέει, στα πανηγύρια με το άλογο και φορώντας την παραδοσιακή μυτιληνιά φορεσιά, που ακόμη και σήμερα φοράει σε κάθε εμφάνισή του και συνοδεύει τον παλληκαρίσιο του χορό.
«Η ζωή μου είναι μουσική. Και τις βρύσες όταν τις κάνω, τραγουδώ. Την ώρα εκείνη παίρνεις τον καφέ σου, ανάβεις ένα τσιγάρο, πρέπει να μην έχει θόρυβο πολύ, ούτε αέρα, ούτε συννεφιά, γιατί έτσι δε σου έρχεται η έμπνευση - ούτε για τη μουσική, ούτε για τη βρύση. Πρέπει να είναι λιακάδα, ησυχία, να μη σε ενοχλεί ο κόσμος και να κλείσεις τα μάτια, να σκεφτείς πώς θα κάνεις τη βρύση. Όταν πια πιάνεις και φτιάχνεις το σχέδιο που σκέφτεσαι, σφυρίζεις σκοπούς παραδοσιακούς. Μουσική με δουλειά είναι το ίδιο, είναι αδέλφια, πρέπει να το νιώθεις.»

Μοσχονήσια (Cunda Adası)

Μια Ελληνική βρυσομάνα στα Μοσχονήσια του Αιβαλιού,
όπως βλέπετε με την ίδια κοκκινωπή πέτρα που υπάρχει και στη Λέσβο
εξάλλου δεν είναι παράξενο καθώς η Λέσβος και τα παράλια του Αιβαλιού 

κάποτε υπήρξαν το ένα και το αυτό.

Παλαιοχώρι

Μια από τις παλιές βρύσες του Παλαιοχωρίου 

που βρίσκεται επάνωστο κεντρικό δρόμο.
Η επιγραφή αναγράφει:

ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΑΙ ΔΑ

ΠΑΝΗΣ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΤΟΥ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΓΕΩΡ. ΒΟΥ-
ΝΑΤΖΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥ-

ΓΟΥ ΑΥΤΟΥ ΑΜΙΡΣΑΣ

1858 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 10

Μάκης Αξιώτης

Ο πρώτος διδάξας, Μάκης Αξιώτης με το βιβλίο του από το 1994

για τις βρύσες της Λέσβου, ο οποίος έδωσε να καταλάβουμε

πολλά πράγματα που περνάνε καθημερινά από μπροστά μας, 

χωρίς να τα δώσουμε ίσως την ανάλογη προσοχή και εκτίμηση που αξίζουν,
ενώ είναι μέρος του πολιτισμού και της ιστορίας μας.

Τάρτι, Γέρας

Μια χρηστική βρύση που βρίσκεται επί του δρόμου λίγο πριν φθάσει κανείς στην
άλλη μεριά του Ταρτιού στον Άη Σαράντη.

Μπορός (Νεοχώρι)

Η δεύτερη βρύση στο Μπορό η οποία χρήζει διερεύνηση
(Φωτ. Τέσσυ Χατζόγλου)

Μπορός (Νεοχώρι)

Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται αυτή η κοκκινωπή βρύση
η οποία φέρει και την δυσανάγνωστη επιγραφή.

Έξω από το Κάστρο Μυτιλήνης

Οθωμανική βρύση που βρίσκεται έξω από το κάστρο της Μυτιλήνης

στη μεριά της Επάνω Σκάλας. Λεηλατημένη, ερειπωμένη
χωρτιασμένη, παραμένει εκεί ακόμη να δείχνει την ύπαρξή της...

Μεσαγρός

Μια βρύση που υπήρχε μπροστά στο Τζαμί του Μεσαγρού
και μόνο η βάση της πλέον υπάρχει.
Οι παρακάτω φωτογραφίες του Σ.Χουτζαίου δείχνουν την ύπαρξη της βρύσης
όπως και τις κοπέλες που γεμίζουν τα λαγήνια τους.

Κάστρο Μυτιλήνης

Οθωμανική βρύση που βρίσκεται μέσα στο κάστρο της Μυτιλήνης
κοντά στη δεξαμενή του κάστρου. Αποτελείται από κοκκινωπές και
γκρίζες μαρμάρινες πέτρες.

Πληροφορίες που δίνονται από βοηθητική πινακίδα μέσα στο κάστρο:
"Η οθωμανική δημόσια κρήνη, κτισμένη κοντά στη
βυζαντινή πύλη του Κάστρου, δίπλα στο κεντρικό
λιθόστρωτο, ήταν σημείο στάσης των ταξιδευτών
που επιθυμούσαν να ξεδιψάσουν και να δροσιστούν.
Παράλληλα, εξυπηρετούσε τις καθημερινές ανάγκες των
κατοίκων για πόσιμο νερό και αποτελούσε πυρήνα της
κοινωνικής ζωής και τόπο συνάντησης.
Είναι κτίσμα ορθογώνιας κάτοψης με δεξαμενή
(χαζανέ) που φέρει στον πλαϊνό τοίχο μικρό παράθυρο
για τον έλεγχο του νερού και τον καθαρισμό του χώρου.
Για την κατασκευή της χρησιμοποιήθηκαν κοκκινωπές
πέτρες, λαξευμένες ή αλάξευτες. Στην κύρια όψη της
διαμορφώνεται οξυκόρυφο τόξο, στο τύμπανο του
οποίου υπήρχε παλαιότερα, λίθινη πλάκα με επιγραφή.
Μια δεύτερη οθωμανική κρήνη σώζεται κοντά στην πύλη
του Κάτω Κάστρου."

Η βρύση όπως ήταν εν λειτουργία το 1923
(Φωτ. Σ.Χουτζαίος)

Μεσαγρός

Οθωμανική βρύση που βρίσκεται πίσω από το Τζαμί του Μεσαγρού.
Σε κακή κατάσταση, πλην όμως ακόμη διακρίνεται η όμορφη τοξοτή μορφή της.
Η επιγραφή της είναι δυσδιάκριτη.

Μόρια

Διπλή βρύση Οθωμανική βρύση στη Μόρια, από σκληρή κόκκινη πέτρα.
Η επιγραφή από την αραβική γραφή αναφέρει:
"Αυτός που έκαμε την καλωσύνη
και την ελεημοσύνη Χατζή-Μενζά Εφέντη.
Υπέρ της ψυχής της γυναίκας του
Αγισσά Χανούμ 1189 (1774)"
(πληροφορίες από το βιβλίο του Μάκη Αξιώτη
"Βρύσες της Λέσβου")

Δρόμος Παπάδου-Ευριακής

Μια βρύση στην αγροτική περιοχή "Μονέρι"
μεταξύ Παπάδου και Ευριακής, η τούρκικη επιγραφή έχει εξαφανισθεί
υπάρχουν όμως οι μαρμαρινές γούρνες.

Κουρνέλα

Παλιά χρηστική βρύση στην Κορνέλα Πλωμαρίου
από πράσινο σχιστόλιθο

Μυτιλήνη

Οθωμανική βρύση στη Κουλμπάρα Μυτιλήνης
(Φωτ. Τέσσυ Χατζόγλου)

Μυτιλήνη

Βρύση έξω από τη Μυτιλήνη. Στη κυριολεξία κατασπαραγμένη.
ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

ΑΣΗΜΑΚΗ Γ. ΜΟΥΖΑΛΑ

1914
(Φωτ. Τέσσυ Χατζόγλου)

Πολιχνίτος

Μεταγενέστερη στήλη από κοκκινωπή πέτρα ιγνημβρήτη
που λειτουργούσε με μεταλλική βρύση
(Φωτ. Τέσσυ Χατζόγλου)

Μόλυβος

Οθωμανική βρύση που οδηγεί στην αγορά του Μολύβου στο κέντρο νεότητας.

(Φωτογραφία Στρατούλα Βαίτη)

Δρόμος Πλωμαρίου - Μεγαλοχωρίου

Βρύση στο δρόμο Πλωμαρίου - Μεγαλοχωρίου
ΠΡΟΣ ΧΑΡΙΝ ΤΩΝ Ο
ΔΟΙΠΟΡΩΝ ΩΚΟΔΟ
ΜΗΘΗ ΛΑΛΑΓΙΑΝΗ
ΤΗΣ ΒΟΥΤΣΙΑΝΗΣ
ΠΠΟΥΛΑΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥ
ΣΥΖΥΓΟΥ [ ] ΤΗΣ [ ]
ΑΝΟΥ[ ....]
ΤΡΙΤΗ [..]
ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
1855

Σκόπελος

Στο Σκόπελο στη κάτω αγορά, στα προσφυγικά, 

χαρακτηριστικό παράδειγμα
πως αντιμετωπίζεται ένα όμορφο μνημείο από τους χωριανούς μου,
σήμερα, στο ίδιο σημείο δεν υπάρχει απολύτως τίποτα
παρά ένα οικόπεδο για πάρκιν αυτοκινήτου.

Πέραμα

Βρύση που βρίσκεται έξω από το
βυρσοδεψείο Σουρλάγκα
με γκρί πέτρα από το Τασλίκ του Σκοπέλου

Σκόπελος

Βρύση στο Σκόπελο ανεβαίνοντας για το
Τασλίκ (νταμάρι με γκρίζο μάρμαρο)
ΔΑΠΑΝΗ
ΓΙΑΝΝΑΚΗ Ι.ΚΟΥΠΑΡΑΝΗ
ΚΑΙ ΣΥΖΥΓΟΥ
ΜΑΙΟΥ 1 1912